مشروعیت قدرت سیاسی در زمان فرمانروایی سامانیان و بوئیان به پیکار جدي با
عقلانیت مبدل گشت و روند انحطاط در ایران نه تنها کمتر نشد بلکه با هجوم مغولان شدید تر هم
شد و کورسوي امید نیز زایل گشت تا عصر صفویان که به عقیده برخی بارقه هاي حکومت ملی
در ایران زنده شد ، اما با غلبه ایدئولوژي شیعی و نفوذ روحانیون ، تحکمی جدید و از نوعی دیگر
هویدا گشت و خروج از انحطاط به تعویق انداخت. این روند تاعصر مشروطیت ادامه یافت و
ایرانیان به یمن آشنایی با ملل غرب ، چشم وگوششان باز شد و خواستار گشایشی در امور شدند.
اما چون در تاریخ ایران و واقعیت هاي اجتماعی ، این شعارها رنگی نداشتند به شعارهایی عوامانه
تبدیل گشت . گویا پیشانی- نوشت مردمان این مرز و بوم که در طول تاریخ حک خورده سیر در
.( کابوس زوال است "( هادوي ، 1380